Chọn lựa và tập trung – năng lực và năng lượng

Chúng ta có thường phân vân và do dự để ra quyết định. Chúng ta thấy khó khăn trong việc nói Không. Chúng ta có sẵn sàng để thả mình trong những môi trường đầy rủi ro phía trước. Chúng ta có đủ kiên trì để theo đuổi mục tiêu lớn lao trong cuộc sống. Cái mà tôi gọi là mục tiêu lớn lao trong cuộc sống chính là mục tiêu nằm ở vị trí cao nhất: Nó là mục tiêu mà chúng ta không nên từ bỏ và hi sinh các mục tiêu này để đạt được những mục tiêu khác. Thế nhưng làm sao để tránh khỏi nguy cơ bạn sẽ dành những tháng năm cuộc đời theo đuổi những thứ không có giá trị và dẫn đến lãng phí cuộc đời mình.

Các từ khoá là quyền chọn lựa, sự chọn lọc và năng lực tập trung

Quyền chọn lựa theo đuổi sự dàn trải về trải nghiệm

Tôi khuyến khích sự dàn trải về sự trải nghiệm. Khi bạn từng trải qua những cuộc phiêu lưu, đến những vùng đất mới, tiếp xúc với nhiều môi trường, gặp gỡ và làm việc với nhiều kiểu người… Tốc độ đánh giá, tốc độ phân tích và ra quyết định sẽ nhanh chóng hơn. Những trải nghiệm đời sống và biến động cuộc đời giúp mỗi người có được sự cảm nhận về thời cuộc, về người khác và dần hiểu sâu sắc về chính mình.

Bạn sẽ không bao giờ biết về chính mình – những sở thích thật sự của mình – trừ khi bạn đứng trước các quyền chọn và các phương án chọn lựa và tự mình trải qua. Biến động của cuộc đời giúp mang lại cho ta thông tin về những người khác đồng thời cũng mang lại thông tin về chính ta.

Khi mà bạn theo đuổi sự dàn trải về mặt trải nghiệm, kết quả của mỗi cuộc phiêu lưu mới, mỗi một con người hay sự việc mới mẻ đều sẽ bị giảm xuống. Khi mà bạn chưa bao giờ rời khỏi quê nhà, thì đất nước đầu tiên mà bạn tới sẽ có rất nhiều ấn tượng và tác động đến bạn, mở ra sự khát khao thay đổi tầm nhìn hạn hẹp. Nhưng khi mà bạn đã đặt chân tới thêm nhiều quốc gia nữa, rồi thì đôi khi còn chẳng gợi cho bạn cảm giác đáng ngạc nhiên.

Điều này cũng đúng với việc sở hữu vật chất, tiền bạc, thú vui, công việc, bạn bè, và tình nhân — toàn bộ những giá trị bên ngoài mà con người ta tự chọn cho bản thân mình. Khi càng đi qua nhiều lựa chọn, thì mỗi một trải nghiệm mới lại càng ít tác động đến bạn hơn. Càng nhiều lại càng ít.

Vâng, trải nghiệm theo chiều rộng có lẽ là cần thiết và hấp dẫn và tìm thêm những điều thú vị, xét cho cùng, bạn vẫn cần phải bước ra ngoài kia và khám phá xem điều gì là xứng đáng để bạn dành trọn đời mình vào đó. Những sự ổn định sớm là xác định được môi trường mình thuộc về, người để ở bên. Và sâu trong lòng đất mới là nơi mà vàng được chôn giấu. Và bạn cần phải gắn kết với một điều gì đó và đi sâu vào nó và khai thác lên, để bạn phát triển mỗi ngày, và xuất sắc hơn cả những gì bạn đã từng hình dung thấy.

Quyền chọn lựa sự độc lập về tài chính, tư duy, tình cảm

Tôi nói đây là lựa chọn, vì nếu bạn ở trong trạng thái khó khăn thì dễ rồi, bạn phải tiến về phía trước. Thế nhưng bạn ở trong trạng thái đủ đầy và dư dả tinh thần vật chất so với nhu cầu của chính bạn thì sao, trạng thái vượt sự dư dả để kiếm tìm sự độc lập khó khăn hơn so với khi bạn đang khó khăn – rất nhiều. Và phải bản lĩnh mới lựa chọn con đường độc lập. Tôi có thể lựa chọn trông đợi sự che chở của người thân, người yêu, không cần trưởng thành. Nhưng rồi khi quyết liệt lựa chọn theo đuổi ước mơ, mong muốn khẳng định mình, có tên tuổi của mình, nói tiếng nói của mình, quyết liệt lựa chọn khám phá những cảm nhận thú vị của đời sống tự do tâm trí, đành phải vượt qua những sự bảo bọc mà phấn đấu đi bước đường của mình. Người có thể chở che hoặc không chở che, nhưng đấy là do chúng ta lựa chọn, chứ không phải là trạng thái buộc phải thế.

Dấu hiệu của một mối quan hệ không lành mạnh là việc hai người cố gắng giải quyết giùm nhau các vấn đề. Và với mình một tình yêu thực sự  là mỗi người có thể tự giải quyết được vấn đề của riêng họ chứ không phải giải quyết thay cho nhau.

Lợi thế của việc tự do tài chính và giàu có đấy là được trở nên độc lập và có khả năng dành tâm trí cho những gì mình yêu thích. Sự độc lập tài chính, khi được sử dụng một cách khôn ngoan, làm bạn trở nên mạnh mẽ; nó mang lại cho bạn quyền chọn và cho phép bạn thực hiện những chọn lựa đúng đắn. Khi có công danh, khi có tiền bạc, và có quyền lựa chọn để có quyền lực, những thứ mà bạn càng sở hữu bạn càng khát khao, bạn càng thấy thiếu…

Quyền lựa chọn nói không

Lần đầu tiên trong gần 2 năm Covid, tôi chọn chậm lại, từ chối các hợp đồng đáng giá, về với vườn tược và biển cả. Chọn làm việc theo cách của mình chứ không phải xoay trong vòng xoay của thế trận mà mình không thể nào kiểm soát, dù ngay trước ngày quyết định về đã có một vài lời mời vô cùng hấp dẫn, cho việc thành lập Trung tâm trả lời khủng hoảng trong các tình huống khẩn cấp của Chính phủ Việt Nam. 

Thành quả lớn lao đối với bản thân tôi qua năm tháng rèn luyện để thấy được mình đã trưởng thành là năng lực nói Không và khả năng cởi mở với sự cam kết. Sự cam kết sẽ mang đến cho bạn tự do bởi vì bạn không còn bị sao nhãng bởi những điều không ảnh hưởng và những điều phù phiếm. Sự cam kết mang đến cho bạn tự do bởi vì nó mài dũa sự tập trung và chú ý của bạn, hướng chúng tới điều gì là hiệu quả nhất trong việc làm cho bạn thông thái, khỏe mạnh và hạnh phúc.

Sự cam kết khiến cho việc ra quyết định trở nên dễ dàng hơn và loại bỏ nỗi sợ hãi về việc bỏ lỡ, biết rằng những gì bạn hiện có đã là đủ tốt, vậy tại sao bạn cứ phải ép mình chạy theo nhiều, nhiều, nhiều hơn nữa? Sự cam kết sẽ cho phép bạn tập trung một cách có chủ ý vào một số ít những mục tiêu vô cùng quan trọng và đạt được mức độ thành công cao hơn so với sự kỳ vọng của bạn.

Theo lẽ đó, từ chối những gì không phù hợp với những giá trị quan trọng nhất của chúng ta, với những thước đo mà chúng ta đã lựa chọn, từ chối việc liên tục chạy theo chiều rộng mà phải theo chiều sâu. Điều này hoàn toàn chính xác trong những mối quan hệ, trong sự nghiệp, trong việc xây dựng một lối sống tạo ra giá trị, và trong mọi khía cạnh khác của cuộc đời.

Lựa chọn việc luôn có quyền lựa chọn

Sự miễn nhiễm trước những chùm nho xanh: bạn cần biết liệu bạn không thích theo đuổi tiền bạc, của cải danh vọng bởi vì bạn thật sự không thích nó, hay chẳng qua bạn biện bạch cho tình trạng thiếu khả năng thành công bằng cách lập luận rằng của cải danh vọng không phải là điều tốt. Ta cần phân định rõ ràng về quyền chọn lựa trong cuộc sống – là ta có thể không chọn dù ta hoàn toàn có quyền chọn hoặc đã từng sở hữu, khác hoàn toàn với câu chuyện ta nghĩ rằng mình không thích mà thực tế là ta chưa bao giờ có được. Nhiều người nghèo kháng cự lại những ước muốn ban đầu của họ và chỉ trở nên mạnh mẽ bằng cách thêu dệt ra câu chuyện rằng chính họ chọn lựa sự nghèo nàn, cứ như thể họ có quyền chọn. Một số quả đúng thế thật, nhưng cũng có nhiều người thật sự không có quyền chọn, họ chỉ tự an ủi. Và rồi cũng chỉ cần vừa đủ với danh vọng tiền tài, chọn lựa thực hành bất hạnh chủ động để sẵn sàng đối phó với ảnh hưởng của nghịch cảnh, có năng lực rũ bỏ đám đông sau khi có được đám đông, sở hữu và rồi phớt lờ cả những thứ mà người thường khao khát.

Lựa chọn quyền không lựa chọn

Người ta hỏi Thales:

Sống khác gì chết?
– Không có gì khác
Vậy tại sao ông lại không chết đi?
– Vì không có gì khác nhau cả

Thales có câu chuyện về sự miễn nhiễm trước những chùm nho xanh. Nhưng còn bài học rất sâu sắc từ con cáo và chùm nho xanh. Bạn có đả kích phê phán con cáo như một kẻ thất bại bao biện cho hành động của mình. Xin đừng vội vàng thế, tôi sẽ viết tiếp bài học về triết lý chùm nho xanh trong một bài viết sau. Và có những lúc lựa chọn tốt nhất là không lựa chọn, phớt lờ, khước từ, và bỏ qua. Vì người nào có mặt ở mọi nơi thì thực ra lại chả ở một nơi nào. Luôn nhớ điều cốt lõi, chọn lựa chọn lọc và tập trung.

Thy Nga, 20 tháng 8, 2021